Kilka dni temu w oczekiwaniu na seans filmowy w jednym z warszawskich kin moje uszy mimowolnie odebrały wiadomość dnia: „święta u Lewandowskich już kolejny rok bezglutenowe”.
Moda czy konieczność?
Z klinicznego punktu widzenia wykluczenie glutenu z diety jest koniecznością dla około 5-10% ogólnej populacji ze względu na uwarunkowania zdrowotne. Celiakia, nadwrażliwość na gluten i alergia na pszenicę – oto triada wymagająca bezwzględnej eliminacji z diety glutenu.
W ostatnich latach dieta bezglutenowa dalece wykroczyła poza obszar klinicznej konieczności. Środowiskiem, w którym szczególnie można zaobserwować triumf GFD (gluten-free diet) są sportowcy. Kolejne sportowe gwiazdy światowego formatu oświadczają, że są gluten-free.
Co o diecie bezglutenowej wiedzieć należy?
To, że stwarza ona duże ryzyko wystąpienia niedoborów, jako że największe nośniki glutenu – produkty zbożowe - są obecnie w diecie ogólnej populacji głównym źródłem wielu składników mineralnych, witamin czy błonnika.
Dla mnie jako sportowca i doktorantki na Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie istotne jest znalezienie naukowego potwierdzenia zasadności stosowania GFD bez istnienia klinicznych wskazań. Czy w populacji zdrowych sportowców (bez celiakii, zespołu jelita nadwrażliwego) dieta bezglutenowa rzeczywiście jest gwarantem osiągania lepszych rezultatów? Doskonale ujął to profesor Asker Jeukendrup – jeden z wiodących specjalistów w dziedzinie fizjologii wysiłku fizycznego oraz żywienia w sporcie: “Is gluten-free faster?”
A może GFD to jedynie „flocking” czyli podążanie za masami, modą?
Jeszcze do niedawna brak było badań naukowych oceniających wpływ glutenu na wydolność fizyczną zawodników bez klinicznie stwierdzonej choroby trzewnej. Lukę tą wypełnia badanie grupy naukowców z Uniwersytetu Tasmańskiego w Australii.
W badaniu Lis i współautorów porównano wpływ diety zawierającej gluten (GCD – gluten containing diet) oraz diety bezglutenowej (GFD – gluten-free diet) na wydolność fizyczną zdrowych sportowców (bez celiakii). W badaniu uczestniczyło 13 wyczynowych kolarzy (8 mężczyzn, 5 kobiet) bez klinicznie stwierdzonej celiakii i zespołu jelita nadwrażliwego. Badani sportowcy stosowali dietę zawierającą gluten oraz dietę bezglutenową - każdą przez 7 dni. W celu uniknięcia nałożenia się efektów stosowanych diet zastosowano 10-cio dniową przerwę pomiędzy poszczególnymi dietami. Kolejność diet była losowa. Diety różniły się między sobą jedynie zawartością glutenu. Dieta glutenowa dostarczała 16 g glutenu dziennie.
Trening oraz sposób żywienia były kontrolowane. Samopoczucie oraz występowanie dolegliwości żołądkowo-jelitowych oceniono na podstawie kwestionariuszy. W celu oceny markerów stanu zapalnego przeprowadzono badania krwi.
Nie zaobserwowano różnic zarówno w wydolności fizycznej zawodników jak i w występowaniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych podczas stosowania obu diet. Nie stwierdzono także różnic w markerach stanu zapalnego.
Badanie to wskazuje na brak korzyści ze stosowania diety bezglutenowej w populacji sportowców, u których nie stwierdzono choroby trzewnej. Nie stwierdzono także, że ma ona działanie niekorzystne. Na podstawie otrzymanych wyników zaleca się, aby zawsze przed wprowadzeniem diety bezglutenowej w populacji nieklinicznej zasięgnąć specjalistycznej porady w celu uniknięcia wystąpienia niedoborów w diecie a tym samym zapewnienia optymalnego zaopatrzenia w składniki pokarmowe, warunkującego osiąganie wysokich wyników sportowych.
Literatura:
Lis, Dana; Stellingwerff, Trent; Kitic, Cecilia M.; Ahuja, Kiran DK; Fell, James - No Effects of a Short-Term Gluten-free Diet on Performance in Nonceliac Athletes. Medicine & Science in Sports & Exercise: 2015 Ahead-of Print